Türk Edebiyatı' nda klasikleşmiş yapıtlardan biri olan Kürk Mantolu Madonna adlı romanıyla başlayıp, Yeni Dünya ve Değirmen öyküleriyle devam eden Sabahattin Ali eserlerinde, son olarak okuduğum Kağnı / Ses adlı kitabı konuğum bugün blog sayfamda.
1936 yılında kitaplaşan Kağnı ve 1937 yılında yayımlanan Ses adlı öyküler, Venedik Yayınevi' nin 2019 baskısında 160 sayfalık tek bir kitapta birleştirilmiş.
Kağnı ve Ses olarak 2 bölümde toplanan kitapta toplam 18 kısa öykü var.
İlk bölüm olan Kağnı' da yer alan öyküler ve konuları kısaca şu şekilde;
* Kağnı: Tarla meselesi yüzünden oğlu, ağanın oğlu tarafından öldürülen yaşlı kadının, köylülerce şikayetten vazgeçirilmesi ama duruma il jandarmasının el atmasıyla gelişen olayların hikayesi.
* Kamyon: Konya' dan İzmir' e ameleliğe giden 22 kişiyle birlikte yolculuk yapan ama yolculuk parasını denkleştiremediği için şehre yakın kamyondan kaçmayı düşünen delikanlının hikayesi.
* Kafakağıdı: 80' li yaşlarındaki ihtiyarın yolculuk ücretinden muaf olmasına rağmen, torununun kimliğini kullanması nedeniyle hapse düşüş hikayesi.
* Gramafon Avrat: Sesinin güzelliğinden dolayı Gramafon Avrat diye anılan, eğlencelerin aranılan ismi, 20' li yaşlarındaki genç kızın kimseye yüz vermeyip, faytoncusu Murat' a duyduğu yakınlık hikayesi.
* Arap Hayri: Ayakkabı boyacılığı yapan, arada sırada kumpanyalarda ufak roller verilen Arap Hayri' nin son kumpanyadaki evli aktriste tutulma hikayesi.
* Bir Şaka: Hastalığından dolayı naklini memleketine isteyen tutuklu Cavit Bey' e koğuş arkadaşının yaptığı tahliye şakası ve sonucunda kendi şaşırtmacalı tahliye hikayesi.
* Duvar: Deniz kenarında surlar içindeki bir hapishanede cezasını çeken iki mahkumun hapishaneden firara kalkışması, birinin firardan vazgeçmesi ve yıllar sonra ortaya çıkan acı gerçeğin hikayesi.
* Pazarcı: Ticaretle uğraşırken mallarını önce küçük bir dükkanda sonra da pazarda satmaya çalışan Balkan Gazisinin pazar dönüşü eşkıya tarafından yolunun kesilip, hapse düşme hikayesi.
* Apartman: Bir apartmanın çatısını tamir eden işçilerden birinin sokakta yük taşıyan hamalın, oğlu olduğunu görüp, oğlunun yaşadığı zorluğa çaresizce seyirci kalma hikayesi.
* Arabalar Beş Kuruşa: Annesiyle sokakta oyuncak araba satan çocuğun, varlıklı sınıf arkadaşı ve annesiyle karşılaşması ile zengin kadının satıcılara ekonomik sınıf ayrımcılığı yapma hikayesi.
* Fikir Arkadaşı: Fikir arkadaşının hapse girmesiyle, sırf arkadaşının iyiliği (kendi menfaati) için onu müdafaa eden avukatı, arkadaşının biraz içeride kalmasına iknaya çalışan adamın hikayesi.
* Düşman: Yıllar sonra karşılaşan iki arkadaştan polislerce arananın arkadaşının evine sığınması, arkadaşının ise onu polise ihbar edip etmeme arası kararsız kalması hikayesi.
* Bir Skandal: 13 bölüm ve 32 sayfayla kitabın en uzun hikayesi olma özelliği taşıyor. Aşkına karşılık bulamayınca öğretmen olarak gittiği dedikoducu kasabada karşısına çıkan saf, temiz Beria ile evlilik hayalleri kuran ama hayatı, başka okuldaki iftiracı resim öğretmeni Şükufe tarafından alt üst olan Nurullah' ın hikayesi.
2. bölümdeki Ses' te yer alan öyküler ve konuları kısaca şu şekilde;
* Ses: Biri müzikle uğraşan iki arkadaşın bindiği kamyonun toprak yolda bozulması üzerine, civarda yol inşaatında çalışan, saz çalıp türkü söyleyen işçi Ali' yi, Ankara' da tenor sınavına sokma hikayesi.
* Köpek: Köyde 2 köpeğiyle çobanlık yapan genç ve karayolundan geçerken sırf eğlence olsun diye durup onunla muhabbet eden şehirli çiftin, sonu köpeklerden birinin ölümü ile biten hikayesi.
* Sıcak Su: Kocası işlediği cinayetten aranan Emine ile bir akşam eve ihbar üzere gelen ve banyoda ısınan suyu görünce kadını konuşturmak için ırzına geçen 2 jandarmanın hikayesi.
* Mehtaplı Bir Gece: İlerleyen hastalığı yüzünden işten atılınca beş parasız kalıp, sokaklarda yatıp kalkan, çöpten karnını doyuran genç ile ona yardım eden fahişenin hikayesi.
* Köstence Güzellik Kraliçesi: Berlin yakınlarında gittiği müzikholde masasına oturan yaşlıca adamla, sevgili olup ayrıldığı ve kaderin ızdıraplı bir şekilde tekrar bir araya getirdiği Köstence Güzellik Kraliçesi' nin hikayesi.
Sabahattin Ali, bu eserinde sade, anlaşılır ve basit bir dil kullanmış. Betimlemelere bolca yer vermiş. Kısa hikayelerin hepsinde farklı bir konuya değinmiş. Fakat konular bana Değirmen' deki ve Yeni Dünya' dakilerle benzer özellikte geldi. Yine tarla meselesi, hapishane hayatı, zenginlik/fakirlik, gönül işleri, sosyal yaşam, ekonomik farklılıklar gibi toplumsal olaylara değinmiş. Benim ilgimi çeken şey, hikayelerden 6-7 tanesinin Konya' da geçmesi ve Kağnı, Arap Hayri, Düşman isimli hikayelerin sonunun havada kalması oldu. Sıcak Su' yu okurken çok kızdım, Apartman' ı okurken üzüldüm, Fikir Arkadaşı tebessüm ettirdi. En beğendiğim ise Bir Skandal olmasına rağmen açıkçası, okuduğum diğer eserlerinin tadını alamadım bu kitapta nedense. Belki de ilk okuduklarımla benzer konulara değinmesindendir.
yeşimlehertelden
