80'lerin sonu ve 90'ların ilk yarısı çocukluğunu yaşayan biri olarak, bizim oyun anlayışımız, genelde arkadaşlarımızla beraber sokakta sokak oyunları oynama şeklindeydi. Her jenerasyonda olduğu gibi günümüz zamane çocuklarının da oyun anlayışı değişti. Sokak oyunlarının yerini, önce oyuncak bebekler, arabalar, sonra kutu oyunları son olarak da telefon, tablet, bilgisayar, video oyunları gibi oyunlar aldı.
Tabi bunların yanı sıra akıl, mantık, strateji, eğitsel içerikli çeşitli oyunlar da dönem dönem hayatımıza giriyor. Bunlardan biri de, benim 11 yaşındaki kızım Derin sayesinde birkaç ay önce haberdar olduğum resfebe. Derin'in bize hazırlayıp oynattığı resfebeden sonra, bilmeyenler veya merak edenler için bu oyuna dair ayrıntıları paylaşmaya karar verdim ben de.
Resfebenin Anlamı
Hayal gücü, bilgi birikimi ve bakış açısı ile bağlantılı yaratıcı bir zeka oyunu olan Resfebenin çıkış noktası, İngilizce Rebus (Bilmece) olarak bilinen kavrama dayanır. Latince, "Res'' (Şey) kelimesinin çoğulunu ifade eden bu kelime, bir anlatımın sözlerle değil, şeylerle ifadesi anlamına gelir. Rebus kelimesinin sözlük karşılığı, bir hecenin veya kelimenin bir başka nesnenin resmi ile gösterilmesidir. Başka bir deyişle, resimlerin, harflerin veya sembollerin belirli kelimeleri veya cümleleri temsil etmesidir.
el + di + ters ev yani evin tersi ve + n = eldiven
Resfebenin Tarihçesi
Rebusların (resfebe) ilk kullanım amacı, yazının icadından önceki dönemlerde iletişimi sağlamaktı. İnsanların, duygu ve düşüncelerini taşlara ve mağara duvarlarına resmetmeleri, belki de resfebenin en ilkel örneklerinden sayılabilir. M.Ö. 3500 yıllarında, Sümerler ve eski Mısırlıların da resim-yazıları kullandığı bilinmektedir. Bu resim-yazılara, erken dönem Çin piktograflarında (resmetme) ve Maya hiyerogliflerinde de (resim yazı) rastlanır. İtalyan sanatçı ve bilim insanı Leonardo da Vinci'nin, resim ve harfleri bir araya getirerek oluşturduğu 160'tan fazla rebus çizimi vardır. Tarihte bazı ünlü kişiler de imzalarını atarken rebus kullanmıştır.
Ülkemizde Resfebenin Kullanımı
Türk Dil Kurumu Sözlüğünde yer almayan bu kelimenin kökeni hakkında akademik bir kaynak yoktur. 1922 yılında yayın hayatına başlayan Aydede Dergisi'nde, rebus ilkesi ile oluşturulmuş bulmacalara yer verilmiştir. Cumhuriyet'in ilk yıllarında yayımlanan Resimli Dünya Dergisi'nde de, Osmanlıca harflerin yer aldığı rebus örneklerine rastlanmıştır.
''Resimli Alfabe, Resimli Bilmece'' olarak dilimize geçen ''Resfebe'' kelimesi, ''Resim ve Alfabe'' kelimelerinin hecelerinin birleşiminden oluşturulmuş ve bu kelimeyi Türkiye'de ilk kez Köksal Karakuş ve Cihan Altay kullanmıştır. 2002 senesinden beri yayında olan Akıl Oyunları Dergisi'nde ve Türk Beyin Takımı Yarışmaları'nda resfebe sorularına yer verilmiştir. Türkiye Zeka Vakfı yarışmalarında Emrehan Halıcı tarafından resfebe soruları hazırlanmıştır.
sa + ray = saray y + el + kovan = yelkovan g + üç = güç
Resfebenin Amacı ve Kuralı
Resfebenin amacını kısaca, görsel olanı yorumlayarak birleştirme, sonucunda anlamlı kelime ya da kelime grupları ortaya çıkarma şeklinde yapabiliriz. Resfebe, kelime veya kelime gruplarının, harf, resim, görsel, şekil, sembol (matematik, müzik, bilgisayar vb. semboller), renk, sayı, insan vücudunun bölümleri, tavla sayıları, periyodik tablo, Romen rakamları, uyarı işaretleri, zıt anlam, eş anlam, eş ses gibi her tür verinin kullanılarak bulunması esasına dayanır. Resfebede duruş yönü, biçim, yazı karakteri, renk, boşluklar gibi her bir özellik ayrı ayrı değerlendirilir.
Resfebenin Faydaları
Görsel zeka oyunları beynin sağ lobunu desteklerken, mantıksal zeka oyunları beynin sol lobunu destekler. Resfebe ise beynin hem sağ lobunu hem de sol lobunu çalıştırır. Resfebe;
- Zihinsel kapasiteyi, beceriyi, analitik düşünmeyi geliştirir.
- Odaklanmayı ve konsantrasyonu sağlar.
- Bilgi ve kavram gelişimini destekler.
- Stratejik düşünme kapasitesini ve algılamayı arttırır.
- Hızlı düşünmeyi, hızlı karar vermeyi güçlendirir.
- Problem çözme yeteneğini geliştirir.
- Kelime dağarcığını zenginleştirir.
- Olaylara bakış açısını değiştirir.
- Farklı çözüm yollarıyla çalışmayı sağlar.
- Beyin jimnastiği yaptırır.
- Hayal gücünü geliştirir
Resfebenin Oynama Şekli
- Resfebede bazı ifadeler olduğu gibi okunur.
* C1: ''Ce'' ve ''Bir'' yani Cebir.
* NNNNNN: Altı adet N. Altı ve N yani Altın.
* F10KSİY10: Harfler arası sayılar on diye okunduğunda Fonksiyon.
- Bazı resfebelerde ters yazımlar vardır.
* Y E ! Z: Ye, ters i, z yani Yetersiz.
- Resfebe, yan, dört işlem terimli (ekle, çıkar, böl, çarp), renkli, eş anlamlı olabilir.
ok + yan us = okyanus ç + sarı k - s = çsarık balık + esir = Balıkesir
(s çıkartılır çarık)
Çözümlü Resfebe Örnekleri
.jpg)
2.jpg)
.jpg)
.JPG)
Kolay ve zor olmak üzere iki türü olan resfebede; kolay resfebeler kelimelerin ve resimlerin akla gelen ilk anlamları ile çözülürken, zor resfebelerde ise farklı düşünme biçimlerini bir arada kullanmak gerekir. Resfebe örneklerine, internet arama motorlarından kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Resfebe, sadece okul çağındaki çocuklar için değil yetişkinler için de faydalı ve eğlenceli bir oyun bence.
