Kemer'de yaptığımız tatilde, Demre'de bulunan Myra Antik Kent'i gezdikten sonraki rotamız olmuştu Aziz Nikolaos Anıt Müzesi. Antik çağda adı Myra olan Demre günümüze dek ulaşan ününü, halk arasında Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos'un, M.S. 4. yüzyılda, şehrin piskoposu olmasına ve ölümünden sonra aziz mertebesine ulaşıp adına kilise yapılmasına borçlu.
Her ne kadar Hristiyan ülkeleri ve kültürüyle özleştirilse de Noel Baba diye anılan Aziz Nikolaos, M.S. 3. yüzyılda Antalya ili Kaş ilçesinin Kalkan beldesi yakınlarındaki Patara'da doğmuş. Aziz Nikolaos, saygın kişiliği, sadeliği, cömertliği ile tanınmış. Likya'nın baş papazı olan amcası sayesinde papaz olan Aziz Nikolaos, aileden gelen zenginliğini aç kalmışlara, fakirlere, öksüzlere, dul kadınlara, hasta ve zavallı kimselere yardım ederek kullanmış. Baş papaz ölünce, Myra'ya baş papaz (piskopos) olarak gelen Aziz Nikolaos, M.S. 06 Aralık 330'daki ölümünün ardından aziz ilan edilmiş ve adına kilise yapılmış. Aziz Nikolaos'un, özellikle denizcilerin ve çocukların koruyucusu olduğu söylenir.
İstanbul'un fethinden sonra, Haçlı seferleri sırasında, İtalya'nın Bari şehrinden Papa papazlarından bir papaz, (tüccar ya da denizci diye de rivayet ediliyor) Aziz Nikolaos'un naaşını oraya nakletmek istemiş. Myra'ya (Demre) 3 gemiyle gelip bir gece yarısı girdikleri kilisede Aziz Nikolaos'un mezarını açarak naaşını gizlice alıp kendi ülkelerine götürmüşler ve İtalya'nın Bari şehrinde Aziz Nikolaos adına bir kilise inşa etmişler.
Bugün Demre topraklarında olan Aziz Nikolaos Kilisesi'nin ilk yapısının, 6. yüzyılda yapılmış bazilika olduğu kabul edilir. Kilise, Myra'daki depremler, şehre yapılan akınlar sonucu 8. yüzyılda büyük hasar görmüş, 9. yüzyılda kubbeli kilise olarak yeniden inşa edilmiş, 11. yüzyılda kiliseye ilaveler yapılmış. Yüzyıllar içinde çeşitli nedenlerle tahrip olmuş kilisenin diğer geniş kapsamlı onarımı 1862 yılında Rus Çarı I. Nikolay tarafından gerçekleştirilmiş. Bugün de görülebilen çan kulesi, bu onarımlar sırasında Ruslar tarafından inşa edilmiş. Böylece kilise çeşitli dönemlerde inşa edilmiş bir kompleks haline gelmiş.
Aziz Nikolaos adına yapılan kilisenin ünü, başta eski Rusya Çarlığı olmak üzere Avrupa'da yayılmaya başlamış. Hollanda ve İngiliz dillerinde Santa Klaus olarak tanınan Aziz Nikolaos, Amerika'da da sevilerek New York'u koruyan azizlerden biri sayılmış. Avrupa'nın kuzey ülkelerinde çocukların koruyucusu ve sevindiricisi Noel Baba geleneği, çocukların koruyucusu olduğuna inanılan Aziz Nikolaos inancıyla bütünleştirilerek, bugünün Noel geceleri hediyeler getirdiğine inanılan kültürüne dönüşmüş. Bir başka rivayette, evlilik çağında olan fakat fakirlikten çeyizlerini hazırlayamayan genç kızların evlerinin penceresinden altın atıp, kapalı pencerelere yardımı bacadan atarak yaptığı ve günümüz Noel Baba'nın hikayesinin de bu şekilde başladığı şeklindedir.
2007 senesindeki ziyaretimizde, meydanda, yukarıdaki fotoğrafta solda gördüğünüz Noel Baba heykeli vardı ama daha sonra bu Noel Baba heykeli yerine, çocukların koruyucusu olduğuna inanılan Aziz Nikolaos heykeli (sağdaki fotoğraf) yerleştirilmiş.
Bronzdan olan bu heykel, 2000 yılında Rus heykeltıraş Gregory Pototsky tarafından yapılıp kilisenin karşısındaki meydana dikilmiş. Fakat Demre Belediyesi bu heykelin yerine plastikten kırmızı elbiseli Noel Baba heykelini koyunca Ruslar tarafından protesto edilmiş ve bronz heykel eski yerine tekrar getirilmiş.
Myra'lı Aziz Nikolaos'un ününden tüm Demre nasibini almış neredeyse. Müzenin olduğu meydanın çevresinde hediyelik eşya dükkanları, market, mağazalar, restoranlar ve otopark var. Müze girişinde, turnike sistem geçişle ödemenizi yapıp biletinizi alarak içeri giriyorsunuz. Müze ziyaret saatleri ve giriş ücretini yazımın devamında okuyabilirsiniz.
Müze girişindeki bahçeden geçince ilk olarak Aziz Nikolaos heykeli karşılıyor bizi. Girişte ilk önce kilise bahçesinde bir gezinti yapmanızı, bahçede çeşitli yerlerde konumlanmış tanıtıcı panoları okuyup ön bilgi edinmenizi, yine bahçe içinde değişik yerlere konulmuş Aziz Nikolaos duvar resimlerini görmenizi tavsiye ediyorum. Bir de bahçe içinde atıştırmalık yiyecek-içecek satılan, mola, dinlenme, yorgunluk atma alanı olan bir kafe var, aklınızda olsun.
Kilise 1960'lı yıllarda yapılan çalışmalar ile güney ve doğu yönünden açıldı. Kilisede kazı çalışmaları 1989 ve 2009 yılları arasında gerçekleşti. 1992'de arkeolojik kazılar kapsamına alınan kilisede yapılan kazılar sonucunda kilisenin değişik yapı evrelerine ait mermer ve taş malzemeden yapılmış çok sayıda eser, sikke, maden, seramik ve cam buluntular ortaya çıktı.
Aziz Nikolaos Kilisesi, 1975'te anıtsal yapı müzesi olarak hizmet vermeye başladı. 2000 senesinde UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınan, 2008 senesinde ''Noel Baba Anıt Müzesi'' ismi verilen kilisenin adı 2015 senesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığınca, ''Aziz (St.) Nikolaos Anıt Müzesi'' olarak değiştirildi. Bizim gittiğimiz 2007 senesinde ise ismi Aya Nicola Kilisesi idi.
Kilise binasının bulunduğu kompleks, avluya açılan iki iç avlu, iki yan koridorun arasında yer alan kubbeli bir orta mekanla, ruhban sınıfı için ayrılmış yüksekçe platform ve önündeki koro basamaklarından oluşuyor.
Kilisede bulunan en dikkat çekici eserlerden birisi Noel Baba'ya ait olduğu kabul edilen bu lahit. Duvara açılan birinci oyukta bulunan Roma Devri lahdi akantus yapraklarıyla süslü. Lahdin üstündeki balık pulu deseninin, denizcilerin de azizi olmasından kaynaklandığı düşünülüyor.
''Mucizelerin Azizi'' olarak bilinen Aziz Nikolaos adına Myralılar tarafından yaptırılan ve çeşitli dönemlerde tadilat gören kilise duvarlarında, Aziz Nikolaos'ın gerçekleştirdiğine inanılan mucizeler, peygamber ve konsül toplantıları, bazen yalnız bazen de kutsal kişilerle birlikte Aziz Nikolaos'a ait mozaikler, İsa'nın havarilerine ekmek ve şarap sunmasını anlatan resimler, İncil ve Tevrat kaynaklı figürler, bayram sahneleri, Meryem'in ve Aziz Nikolaos'un yaşamından sahneleri konu alan duvar resimleri bulunuyor. Kiliseye ait bazı kitabe, yazıt parçaları, çan kulesine ait çan, fresk örnekleri ise Likya Uygarlıkları Müzesi'nde sergileniyor.
Kilisede ayrıca, tabandaki yer mozaikleri de görülmeye değer. Her ne kadar renkleri solmuş, boyaları aşınmış olsa da bu mozaiklerin o dönemden günümüze kadar ulaşabilmesi bile bir mucize sanırım.
Ortaçağ boyunca bir hac yeri olarak da önemini koruyan Aziz Nikolaos Anıt Müzesi, her yıl dünyanın dört bir yanından gelen çok sayıda ziyaretçiyi ağırlıyor. Koruyucu olduğuna inanılan Aziz Nikolaos adına dünyanın birçok yerinde kiliseler yapıldı ve bu kiliselerde her yıl Aralık ayının 6. gününde yani Aziz Nikolaos'un ölüm gününde Hıristiyanlarca anma törenleri yapılıyor. 6 Aralık'ta yapılan bu anma günü zamanla hayırseverlik ve hediye verme günü olmuş.
Aziz Nikolaos Anıt Müzesi 2024 Senesi Ziyaret Saatleri:
Haftanın her günü 08.30-20.00 arası
Aziz Nikolaos Anıt Müzesi 2024 Senesi Giriş Ücreti:
Müzekart ile girilebiliyor.
Yabancı Ziyaretçi: 17 Euro
Adres: Gökyazı Mahallesi Müze Caddesi Demre / Antalya
Müze Telefonu: 0242 871 68 20
