Club Hotel Turan Prince World otelde yaptığımız tatilde, Side'ye kadar gelmişken Side Müzesini, Side Antik Kentini, Antik Tiyatroyu ve Antik Liman Kentini gezip görmeden dönmek olmaz dedik ve 2 çocukla gezebildiğimiz tarihi ve antik yerleri gezmeye çalıştık. Bu dört tarihi yer, aynı bölge içinde bulunuyor. Bunların haricinde bir de, Side'ye yakın bir mesafede olan Aspendos Antik Tiyatrosu ve Manavgat Şelalesi de ziyaret edilebilecek yerler listesinde olmalı.
Eski Side dilinde bereketi simgeleyen “nar” anlamına gelen Side, Antalya'nın 80 km. doğusunda, Manavgat'ın 7 km. güneybatısında bulunan, 350-400 metre genişliğinde bir yarımada üzerine kurulmuş bir liman kenti. Tarihçiler tarafından İ.Ö. (İsa'dan Önce) 1405'te kurulduğu ifade edilen Side, İ.Ö. VI. yüzyılın yarısından itibaren, sırası ile Lidyalıların, Perslerin, İskender'in, Antiogonos'un, Ptolemaioslar'ın egemenliğinde olmuş. V. yüzyılda Pamfilya Metropolisi (Piskoposluk Merkezi) olunca, iki yüzyıl boyunca en parlak devrini yaşamış. Bu gelişim VII. ile IX. yüzyıllar arasında Arap akınları ile son bulmuş. 1150'ye doğru kent halkı Side'den göç etmiş, XII. yüzyılda Side tümüyle boşaltılmış. 13. yüzyılda Selçukluların, 14. yüzyılda ise Hamitoğulları ve Tekelioğulları'nın egemenliği altına giren Side'de bu devirlerde yerleşim olmamış. 15. yüzyılda kesin olarak Türk topraklarına katılmış. Ancak ne Osmanlılar ne de Selçuklular Side'de oturmadıklarından, yarımada üzerinde Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait eserlere rastlanmamış.
Side'ye girişte antik kent kapısını görürseniz, doğru yerdesiniz demektir. Burada sizi eski kent surları ile birlikte Side Müzesi, Büyük Agora, Agora Hamamı, Büyük Kapı ve Antik Tiyatro karşılar. Ama öncelikle antik kent kapısından içeri girmeden arabanızı park edip, yolun sağında kalan Side Müzesini gezerek tura başlamanızı tavsiye ederim.
Side Müzesi
Side Müzesi, M.S. 2. yüzyılla tarihlenen ve M.S. 5.-6. yüzyıllardaki ilave ve değişikliklerle günümüze kadar gelen antik bir hamam binası (Agora Hamamı) içinde yer alıyor. Hamam 26,20x41,50 metre ölçülerinde dikdörtgen planlı olup, soğukluk, terleme, iki ılıklık, sıcaklık olmak üzere çeşitli büyüklüklerde beş salondan oluşuyor. Hamamın arkasında 33x50 metre ölçülerinde ve batıda deniz surlarına kadar uzanan bir avlusu bulunuyor. Hamam, 1959–1961 yılları arasında üç bölümünün üzeri kapatılarak restore edilmiş ve 1962 yılında müze olarak hizmete açılmış. Hamamın, 2 (Terleme), 3 (Sıcaklık) ve 4 (Ilıklık) numaralı salonları kapalı teşhir alanları, 1 (Soğukluk) ve 5 (Ilıklık) numaralı salonları ile avlu bölümleri açık teşhir alanları olarak düzenlenmiş.
Müzeye bir avludan geçilerek büyük bir bahçeye çıkılıyor. Müze bahçesi aslında Roma Hamamı'nın jimnastik salonu ve palaestrasının (Roma hamamlarında bedensel etkinliğe ayrılmış açık alan) avlularıymış. Günümüzde müze bahçesinde, Selçuklu Dönemi’nden kalma mezar kitabeleri, yazıtlar, Roma Dönemi'nden frizler, lahitler, sütun kaideleri ve sütunlar, mozaik parçaları, büstler ve heykeller sergileniyor.
Müzede, Helenistik, Roma ve Bizans devirlerine ait silah kabartmaları, yazıtlar, Eski Yunan orijinallerinin kopyası olan Roma devri heykelleri, torsolar, lahitler, portreler, ostotekler, amforalar, sunaklar, mezar stelleri, sütun başlıkları ve sütun kaideleri sergileniyor. Bizim gittiğimiz 2006 senesinden sonra 2010 senesinde Side Müzesi Müdürlüğü, yaptığı çevre düzenlemeleriyle tarihi eserin teşhir alanını genişletmiş, bu da dip not olsun.
Müze Ziyaret Saatleri:
Yaz Dönemi, (1 Nisan-31 Ekim): 08.30-19.30 - Kış Dönemi, (31 Ekim-1 Nisan) 08.30-17.30
Adres: Side Mahallesi Liman Caddesi No:1 Manavgat / Antalya
Telefon: 0242 753 10 06
Side Ören Yeri ve Antik Tiyatro
Side müzesinden çıkıp yolun karşısına geçtiğinizde, şehrin antik dönem kapısından girmeden önce hemen sol tarafta antik eserlerin olduğu bir alan var. Kapıdan geçmeden önce orayı da gezmenizi öneririm.
Side Antik Tiyatro
Side Antik Kent tarihi kapısından geçtiğinizde sütunlu yola girersiniz. Yolun sol tarafında Antik Tiyatro durur ihtişamıyla. Side Antik Tiyatrosu, M.S. 2. yüzyılda inşa edilmiş. Tiyatronun, oturma sıralarının basamakların ortasındaki yola kadar olan bölümü bir yamaca yaslanır. Üst kısmı ise tonozlar üzerinde eğimli olarak şekillendirilmiş bir düzleme oturtulur. Side Antik Tiyatrosu, bu özelliği ile Anadolu'nun tek yapı örneği olma niteliğini taşır. Plan açısından Helenistik gelenekte yarım daireden taşan biçimde yapılmış olmasına rağmen inşa tekniği açısından Roma mimarisi geleneğinde yapılmış. Sahne binası üç katlı olup katlar, Orkestra, Cavea (oturma basamakları) ve Scene (sahne) şeklinde sıralanıyor. Pamphylia (tüm boyların ülkesi) tiyatrolarının içinde en büyük ve anıtsal olanı. Seyirci bölümü bir diazoma (Oturma basamaklarını yatay olarak bölen yürüyüş yolu) ile iki kata ayrılmış. Orkestra yarım daireyi aşan bir kavis şeklinde. Geç İmparatorluk Devrinde gladyatör yarışları ve hayvan mücadelelerinin yapıldığı arena olarak kullanılan tiyatro, Bizans Devrinde ise açık hava kilisesi olarak kullanılmış.
Side Çarşı
Tiyatrodan çıkıp biraz ilerledikten sonra yol ikiye ayrılır. Sol tarafta tarihi kalıntılar arasından geçip kumsala, düz devam ederseniz çarşıya ulaşırsınız. Side çarşısı sağlı sollu dükkanlardan oluşuyor.
Apollon Tapınağı
Side çarşıdaki dükkanlar arasında ilerledikten sonra limana geldiğinizde, ışık, güzellik ve sanat Tanrısı Apollon adına inşa edilen tapınağı görürsünüz. Apollon adına inşa edilen tapınak 17x30 metre boyutlu dikdörtgen bir plana sahip. Üzerinde 8,90 metre yüksekliğinde, 6x11 dizisinde, Korint başlıklı sütunlar var. Side, M.S. 3. yüzyıldan itibaren bir Hristiyan kentine dönüşmeye başlayınca, Apollon Tapınağı da büyük bir bazilikanın atriumu içinde kalmış ve tapınağın bir bölümü de bazilika yapımında kullanılmak üzere sökülmüş. Sonradan tapınağın büyük sütunlarından birkaçı restore edilerek yerlerine konmuş.
Seleukeia Antik Kenti
Seleukia Antik Kenti, Helenistik Devirde M.S. 1. yüzyılın ikinci yarısı veya 2. yüzyılın başında yapılmış, Side'nin 23 km. kuzeydoğusunda bulunan antik kent, Seleokoslar tarafından kurulmuş. Kazılar sırasında çıkarılan mozaikler Antalya Müzesinde sergileniyor. Kentin gelişmişliğinin göstergesi olarak iki katlı agorası, bazilikası, sarnıç ve kanalizasyon sistemi sayılabilir.
Biz, 2 çocukla, 1 günlük geziye bu kadar rota sığdırabildik. Gezme imkanınız varsa gezi rotasına Seleukeia Antik Kenti de ekleyebilirsiniz. 2. durak Aspendos yazısı için BURAYA tıklayabilirsiniz.
