Aspendos veya diğer adıyla Belkıs, Antalya ili sınırları içerisinde, şehir merkezinin 48 kilometre kuzeydoğusunda kalan Serik İlçesi'ne bağlı Belkıs Mahallesi'nde, Köprü Çay'ın kenarındaki yüksek bir tepe üzerinde kurulmuş, zamanla tepenin çevresine doğru genişlemiş ve tiyatrosuyla meşhur bir antik kenttir. Kentin bazı kaynaklara göre, M.Ö. 13.-12. yüzyılda Akhalı Mopsos önderliğinde; Yunan tarihçi Strabon'a göre ise Argoslular tarafından kurulduğu aktarılmaktadır. M.Ö. 333'de Makedonya Kralı'nın egemenliğine geçen Aspendos, Roma Dönemi'nde bağımsız bir şehir devleti olmaya devam etmiştir. M.S. 5. yüzyıl içinde, Başpiskopos Triboniamus zamanında, Aspendos, Primoupolis adını almıştır. Selçuklu Dönemi'nde de önemli bir yeri olan kentin tiyatrosu, Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubad için saraya dönüştürülmüştür.
Aspendos, antik devrin zengin kentlerinden biridir. Biri büyük, biri küçük iki tepe üzerine kurulmuş kent, kendi adına madeni para bastıran ilk şehirlerden biridir. Şehir kıyıda olmasa da Köprüçay Nehri'nin kenarında bulunması, gemilerin şehre ulaşımını mümkün kılmıştır. Bu ulaşım imkanı, Aspendos'un arkasında yer alan verimli ova ve sık ormanla örtülü dağlarla birlikte şehrin gelişiminde belirleyici faktörler olmuştur.
Pamphylia'nın görkemli kenti Aspendos'ta; Mahkeme Binası, Helenistik Tapınak, Anıtsal Çeşme, Tapınak, Şehir Kapısı, Antik Tiyatro, Köprü, Stadyum, Su Kemeri, Agora, Küçük Hamam, Liman Hamamı, Meclis Binası ve Pazaryeri gibi yapılar bulunmaktadır.
Antik Tiyatro
Aspendos'ta en en önemli ve göze çarpan yapı kuşkusuz antik tiyatrodur. Üzerindeki yazıtlardan 138-164 yılları arasında Zenon isimli bir mimar tarafından inşa edildiği bilinmektedir. Yarım daire olarak planlanan yapının ön cephesi 22 metre yükseklikte ve 100 metre genişlikte olup 41 oturma sırasına sahiptir. İki kattan oluşan sahnede, aşağısında oyuncuların sahne girişlerini yaptığı beş kapı, üstte ise sütunlarla ayrılan gömme pencereler bulunur.
Aspendos Tiyatrosu, Anadolu'daki antik tiyatrolar arasında en iyi şekilde korunarak günümüze ulaşabilen en eski ve sağlam Roma tiyatrolarından biri olmasının yanında eşsiz bir akustiğe de sahiptir. Orkestranın ortasında çıkartılan en ufak bir ses bile en üst sıradaki galerilerden rahatça duyulabilir. Tiyatronun oturma kapasitesi kesin olarak bilinmese de yaklaşık 15.000 kişilik olduğu söylenir. Son yıllarda düzenlenen Antalya Film ve Sanat Festivali kapsamında tiyatroda verilen konserlerde tiyatroya 20.000 seyircinin alınabildiği görülmüştür.
Stadyum (Stadion)
Çeşitli spor faaliyetleri ve yarışmalar için kullanılan stadyum, U planlı ve tek yarım daire biçimli arka bölümlü olarak tasarlanmıştır. Yaklaşık 8 bin kişilik olduğu düşünülen stadyumun uzunluğu 215 metre, genişliği 28.50 metre ölçülerindedir. Stadyumun oturma basamaklarının büyük çoğunluğu toprak altında kalmıştır. Stadyumun doğusundaki ve batısındaki tribünler tonozlar üzerinde yükselmektedir. Doğudaki tribünü destekleyen tonozların bir kısmının dükkan olarak kullanıldığı düşünülmektedir.
Anıtsal Kapı
Agora'ya bağlanan ve bir kanal sistemi olan taş döşemeli yol üzerine konumlandırılan Anıtsal Kapı, geniş tek bir kemer geçişine sahiptir. Tiyatro şehrin kuruluşundan çok sonra yapıldığı için şehrin giriş kapısı farklı bir noktada bulunmaktadır.
Agora ve Çevresi
Kentin ticari, sosyal ve politik faaliyetlerinin merkezi olan Agora, kentin kurulduğu tepenin merkezine simetrik olacak biçimde kare planlı tasarlanarak yapılmıştır. Agoranın batısına, İki Katlı Dükkanlar/Üstü Kapalı Sütunlu Galeriler Kompleksi, doğusuna Hellenistik Market Binası/Mahkeme Binası/Kilise, kuzeyine Anıtsal Çeşme ile çeşmenin kuzeyine Meclis/Dinleti Binası konumlandırılmıştır. Agoranın batı kenarı boyunca uzanan İki Katlı Dükkanlar yan yana 15 adet dükkandan oluşmuş olup, 16.50x72.50 metre ölçülerindedir.
Meclis Binası (Bouleuterion)
Kent meclis toplantılarının yapıldığı Meclis Binasının önünde, dikdörtgen planlı bir avlu ile sunak (adak adanan ve kurban kesilen dini yapı) bulunmaktadır. M.S. 2.-3. yüzyılla tarihlendirilen yapının, sonradan M.S. 3. yüzyıl ile birlikte, müzik dinletilerinin yapıldığı Odeion'a dönüştürüldüğü sanılmaktadır.
Mahkeme Binası (Bazilika)
Devlet Binası, kısmen çok katlı Hellenistik Market Binası üzerine oturtularak M.S. 1. yüzyılda inşa edilmiştir. 105x27 metre ölçülerindeki Devlet Binası, içinde mahkemelerin ve diğer resmi hizmetlerin görüldüğü kamusal amaçlı olarak kullanılmıştır. Yapı Hristiyanlık Dönemi'nde Aspendoslular tarafından kiliseye dönüştürülmüştür ve kilise olarak M.S. 12. yüzyıl bitimine kadar kullanılmıştır.
Anıtsal Çeşme (Nymphaeum)
İki katlı Anıtsal Çeşme, Agora'nın kuzey sınırını oluşturacak şekilde yerleştirilmiştir. Alt ve üst katlarda beşer adet oyuk bulunur. Anıtsal Çeşme'ye su, kemerlerden itibaren bir kanal aracılığıyla getirilmiştir.
Su Kemerleri
Su Kemerleri, M.S. 2. yüzyılda, şehrin su ihtiyacını karşılamak için inşa edilmiştir. Kaynak suyu, Gökçepınar Mahallesi'nde bulunan Pınarbaşı'ndaki iki kaynaktan, kanal, köprü ve tüneller vasıtasıyla getirilmiştir. Su Kemerleri'nden kesintisiz 2 kilometrelik bir yapı günümüze kadar korunarak gelmiştir.
Aspendos Ören Yeri'nde bunların haricinde surlar, kapılar, tapınak, liman hamamı ve küçük hamam da görülmesi gereken antik dönem eserleri arasında yer alıyor.
Aspendos Ören Yeri 2024 Senesi Ziyaret Saatleri
1 Nisan-1 Ekim 08.00-19.00 / 1 Ekim-1 Nisan 08.00-18.00
Adres: Belkıs, Aspendos Yolu, Serik/Antalya
Tel: 0242 735 73 37
