Kim kalem kaşlı, ok kirpikli, kiraz dudaklı, elma yanaklı olmak, her daim misler gibi kokmak, ışıl ışıl hacimli gür saçlara sahip olmak istemez ki? Çok sık makyaj yapan, saçıyla başıyla sürekli oynayan biri değilimdir, gerektiği zaman bir kalem, biraz rimel, bir de rujla tamamlarım makyaj işini. Öyle yüzüme gözüme bir ton boya yapmayı hiç sevmem, zaten yapsam da cildim rahat etmez. Her bulduğum kremi de bakım olsun diye saçıma sürmem. Zaten üç aşağı beş yukarı çok da sağlıklı olmadıklarını bilirim. Ta ki bu yazıyı yazana kadar. Bu yazıyı yazarken okuduğum onlarca yazı, yorum, makale, bilgi beni daha bilinçli hale getirdi. Benim gibi bunu başkalarının da bilmesi, öğrenmesi için paylaşmaya karar verdim. Yazacaklarım okuduğum çoğu yazıların derlemesidir. Hemen belirteyim dermatolog ya da cilt uzmanı değilim, kozmetik üstüne eğitimim de yok. Ama araştırmayı yeni şeyler öğrenmeyi ve bunları paylaşmayı seviyorum.
Kozmetik Nedir?
Kozmetik kavramı Türkçeye Fransızcadan geçmiş. Bu kavramın kökeni Yunanca kozmos (düzen veya güzelleştirme, çeki düzen verme) kavramına dayanır. Bu kökten Yunanca kosmein (güzelleştirmek, çeki düzen vermek) fiili ve kosmetikos kavramı türemiştir.
Kozmetik Ürünler Nelerdir?
Kullandığımız onlarca kozmetik ürünü; temizleme losyonu, tonik, nemlendirici, gözaltı kremi, vücut losyonu, el kremi, cilde sürülen kremler, yüz maskesi, parfüm, deodorant, antiperspirant, roll-on, vücut spreyi, ruj, dudak parlatıcısı, pudra, fondöten, allık, göz çevresi kapatıcısı, rimel, maskara, eyeliner, kalem, far, oje, aseton, saç boyası, saç spreyi, jöle, köpük, şampuan, saç kremi, saç şekillendiricisi, vücut şampuanı, sabun, losyonlar, tıraş köpüğü, tıraş jeli, diş macunu, güneş koruyucu, güneş yağı ve daha fazlası kozmetik ürünlere örnek verilebilir.
Kozmetik Ürünlerin Sağlığa Olumsuz Etkileri
Cilde ve deriye yapılan uygulamalar, gerek solunum yolu ile gerekse cildin geçirgen özelliği nedeniyle ciltten emilerek, direkt olarak vücudumuza girer, kılcal damarlar vasıtasıyla kan dolaşım sistemine geçebilir ve vücutta ciddi tahribatlar meydana getirebilirler. İçerdikleri maddeler toksik ve kanserojen ise bunları da bu vesileyle vücudumuza almış oluruz. Kimyasalların içinde kanserojen ve nörotoksik maddeler, özellikle koku amaçlı katkılarda metilen klorid, toluen, metil etil keton, etilen glikol, benzil klorid gibi değişik toksik kimyasallar bulunabilir. Çeşitli yollardan vücudumuza aldığımız kimyasallar genellikle uzun vadede etki gösterir. Kozmetiklerin üretiminde kullanılan ham ve katkı maddelerinin astım, alerji, cilt döküntüleri ve cilt, meme, rahim ve yumurtalık kanseri riskine neden olabileceği yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.
Kozmetik Ürünlerde Kullanılan Kimyasallar
Kozmetik ürünlerde kullanılan başlıca kimyasalların listesini yapayım dedim ama Resmi Gazete'de, Kozmetik Ürünlerin İçermemesi Gereken Maddeler, Ek II listesinde, 1132 tane kimyasal adı görünce hayretler içinde kaldım. Bunun daha Ek III, IV, V, VI gibi uzantısı da var. Bunların hepsini burada yazmam mümkün değil, yazsam da okumanız mümkün değil. Ancak, kozmetik ürünlerde kullanılan ve sağlık açısından en tehlikeli olan başlıca 48 kimyasalı kısaca şöyle listeleyebiliriz:
| 1-D | E-N | Q-T |
1,4-dioxane
|
Ethoxylated surfactants
|
Quaternium-7, 15, 31, 60,
|
2-bromo-2-nitropropane-1,3-diol (Bronopol)
|
FD&C Colour Pigments
|
Paraben preservatives (methyl, propyl, butyl, and ethyl)
|
Alcohol, Isopropyl (SD-40)
|
Formaldehyde
|
Polyethylene Glycol (PEG) compounds
|
Ammonium Laureth Sulfate (ALES)
|
Fragrance
|
Propylene/Butylene Glycol
|
Ammonium Lauryl Sulfate (ALS)
|
Hydrolysed Animal Protein
|
PV/VA Copolymer
|
Anionic Surfactants
|
Imidazolidinyl Urea
|
Rancid Natural Emollients
|
Benzalkonium Chloride
|
Isopropyl Palmitate
|
Silicone derived emollients
|
Butylated Hydroxyanisole (BHA)
|
Lanolin
|
Sodium Cocoyl Sarcosinate
|
Butylated Hydroxytoluene (BHT)
|
Lauryl dimonium hydrolysed collagen
|
Sodium Hydroxide
|
Cationic surfactants
|
Lauryl or Cocoyl Sarcosine
|
Sodium Laureth Sulfate
|
Chloromethylisothiazolinone & Isothiazolinone
|
MEA compounds
|
Sodium Methyl Cocoyl Taurate
|
Cocoamidopropyl Betaine
|
Methylisothiazolinone & Methylchloroisothiazolinone
|
Stearalkonium Chloride
|
Cocoyl Sarcosine or Lauryl Sarcosine
|
Mineral Oil
|
Talc
|
Cyclomethicone
|
Nitrosating Agents
|
TEA (Triethanolamine) Laureth Sulfate
|
| DEA (diethanolamine) |
Toluene
| |
Diazolidinyl urea
| ||
Dimethicone
| ||
Disodium Dioctyl Sulfosuccinate
| ||
DMDM Hydantoin
|
Kozmetik Ürün İçerik Kontrol Listesi
Bu kimyasalların açıklamalarını da yapacaktım, ''neden yapılmışlar, nerelerde kullanılırlar, sağlığa ne gibi olumsuz etkileri var'' diye ama açıklamalar o kadar uzun ki, merak edenler, her biri için Google ya da kendi arama motorlarında araştırma yapabilir. Ben çoğunu okudum, okudukça evdeki tüm kozmetik ürünleri kontrol edesim geldi.
Şimdi kim uğraşır tek tek bunlarla derseniz de size bir kolaylık olsun hadi, kullandığınız markanın ve ürününün içeriğini öğrenmek için hazırlanmış siteler var. Bunlardan 2 tanesinin linkini veriyorum.
Kullandığınız markayı, ürünün adını yazdığınızda ürünün içeriğindeki kimyasallar listelenmekte ve her kimyasalın karşısında fonksiyonu, tahriş etme potansiyeli ve güvenli olup olmadığı renkli kutucuklarla bildirilmektedir. Kutulardaki renk kırmızı ise zararlı madde, sarı ise şüpheli veya tahriş yapabilen madde, yeşil ise güvenli madde demektir. Böylece aldığınız veya alacağınız ürünün bileşiminin güvenliği hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Ve tabi ikisi de İngilizce siteler, belirtmekte yarar var.
Ürünlerin üzerindeki ‘natürel’ veya ‘%100 doğal’ ifadeleri, içindeki kokuların doğal olduğunu garanti etmez. Doğal veya doğal olmayan bazı kozmetiklerin etiketlerinde görünen DEA (dietilamin) ve TEA (trietilamin) kanserojen madde değildir. Ancak üretimden sonra rafta beklerken kozmetiğin içinde bulunan diğer kimyasallarla reaksiyona girerek nitrozamine dönüşebilir ve işte bu kimyasal madde kanserojendir. Kozmetik sanayinde kullanılan ‘Blue-1’, ‘Green-3’, ‘DCRed-33’, ‘FDCYellow-5’ adlı suni renklendiricilerin de (boyalar) kanserojen olabileceği FDA ( U.S. Food and Drug Administration olup, Türkçe "Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi" olarak ifade edilebilinir) tarafından ifade edilmektedir.
Kozmetiklerin arasında hangileri en toksik maddeler diye bir sıralama yapılacak olursa, birinci sırayı rujlar (dudak boyası), ikinci sırayı maskara, üçüncü sırayı da talk alır. Diğerleri de kısa aralıklarla peş peşe dizilirler.
Kozmetik Ürünleri Alırken ve Kullanırken Nelere Dikkat Etmeli?
- Bir ürünü almadan önce içeriğini inceleyin. Sodyum Lauryl Sulfate (SLS), Sodyum Laureter Sülfat (SLES), Propilen Glikol (PG), Dietanolamin (DEA), Kokamid DEA, Lauramid DEA, Flor, Alfa Hidroksi Asit (AHA), Alüminyum, Bütan, Dioksin, Flüorokarbonlar, Formaldehit, Gliserin, Kaolin, Lanolin, Mineral Yağ, Paraben, Petrolatum, Propan, Talk, Klorlu Bileşikler, PEG (Polietilen glikol) gibi kimyasalları yüksek oranda içeren ürünlerden uzak durun.
- Hangi kimyasallardan sakınmanız gerektiğini ve nedenlerini araştırarak, toksik olmayan içeriğe sahip markaların ürünlerini almaya özen gösterin.
- Eğer riskli bir gruptaysanız kozmetik ürünleri alırken daha seçici olun. Gebeler, bebek emziren kadınlar, belirgin alerjisi bulunanlar, deri hastalığı olanlar, bebekler, gelişim çağındaki çocuklar gibi...
- Kozmetik ürünlerde raf ömrüne özellikle dikkat edin. Raf ömrünü tamamlamış ürünler kanserojenik ve toksik etki göstermeye daha meyillidir.
- Ergonomik ambalaja sahip ürünleri tercih edin. Kullanım ve saklama esnasında kolaylıklar sağlayan tasarımları tercih etmeniz hem kullanırken hem de ürünü saklarken kolaylıklar sağlayacaktır.
- Organik ürünleri tercih etmeye özen gösterin. Organik ürün sertifikasına sahip, bitkisel kaynaklardan elde edilen, insan sağlığına ve çevreye dost ürünlerin kullanmaya çalışın.
- Sık kullanılan bir ürün değilse ekonomik olsa bile büyük boy ambalajlardaki ürünler tercih edilmemelidir. Sık kullanılmayan ürünlerin küçük boy olanları tercih edilmelidir.
- Ambalajı açılmış, zarar görmüş ürünler kesinlikle alınmamalıdır.
- Belirli ürün gruplarını sürekli değiştirmeyin. Güveliğinden emin olduğunuz ve sağlığınız açısından alerji vb. yan etkilere sebep olmadığını daha önce kullanarak test ettiğiniz ürünleri sık sık değiştirmeyin. Sürekli kullandığınız markaların ürünleri tercih edin.
- Ürünleri uygun koşullarda saklayın. Ürün ambalajında yazan saklama koşullarına mutlaka uyun. Kozmetik ürünleri makyaj masanızda veya çekmecelerinde saklamak yerine ambalaj üzerinde yazan koşullarda saklayın. Isı, ışık veya nemden korunması gereken ürünlere bu hassasiyeti özellikle gösterin.
- Bir ürünü ilk defa kullanacaksanız mutlaka alerji testi yapın. Bunu ürünün çok az kısmını derinin küçük bir noktasına uygulayarak gerçekleştirebilirsiniz.
- Ürünü kullanırken bakteri üremesini sağlayacak kullanım şekillerinden uzak durun. Ürünün içinde bakteri ürememesi için ürün parmakla değil, spatula, tek kullanımlık aplikatörler ve fırçalar ile alınmalı cilde direkt temas edilmemelidir.
- Farklı iki veya daha çok kozmetiği karıştırmadan kullanın. Kozmetiklerin içerisindeki kimyasallar birbirinden çok farklı olabilir. Birden fazla kozmetiğin karıştırılarak kullanılması veya uygulama alanında karıştırılması beklenmedik reaksiyonların gelişmesine sebep olabilir.
- Son zamanlarda yol kenarlarında bile makyaj malzemesi satılmaya başlandı bu nedenle mağazaları, kozmetik ürünü satan yerleri tercih etmeye çalışın.
- Mümkün olduğu kadar isim yapmış makyaj malzemelerini tercih edin.
- Kozmetik ürünler satan yerlerde denemeniz için açılan tester ve numuneleri mümkün olduğunca kullanmayın, sizden önce kimin kullandığını bilemezsiniz, belki bir hastalığı vardır. (Özellikle ruj, göz kalemi)
- Ve sağlığınız için asla kozmetik ürünlerinizi, fırçalarınızı başkasıyla paylaşmayın. (Bu da benden bir tavsiye)
