.jpg)
Genelde ramazan ayında, iftar ve sahur sofralarında yer verdiğimiz hurmanın (benim için birkaç ay öncesine kadar böyleydi) sağlık için sayısız yararı olduğunu biliyor muydunuz? Hurmanın besin değeri ve faydaları ile ilgili bu yazımı okuduktan sonra eminim ki hurma tüketimi ile ilgili düşünceleriniz değişecek ve şu an benim yaptığım gibi, günlük beslenmenize hurmayı da ekleyeceksiniz. Hurmanın faydalarından bahsetmeden önce, kökeni, yetiştirilmesi, meyve vermesi, çeşitleri ve besin değeri ile ilgili bilgi paylaşayım.
Hurma İsminin Kökeni
Hurma, Farsça χurmā, ''yemiş, taze hurma'' sözcüğünden alıntı olup, Orta Farsça' da χormag, ''yemiş'' sözcüğünden evrilmiş ve χordan, χor, ''yemek'' sözcüğünden türetilmiştir. Arapça' da ise hurma ağacı için ''nahl'', meyvesi için de ''temrin'' isimleri kullanılmıştır. Hurma kelimesi değişik lehçelerde, ''hörme'' ve ''kurma'' şeklinde de telaffuz edilmektedir.
Bu arada, Kutsal Kitabımız Kur'an-ı Kerîm' de, hurma, hurma ağacı, hurma bahçesi, hurmalık, hurma kütüğü, hurma dalı ve hurma lifi şeklinde, 18 surenin 24 ayetinde hurmanın ismi geçmektedir. Hurma, Yahudi ve Hristiyan kültürleri açısından da oldukça önemli bir yere sahip. Tevrat, Zebur, İncil gibi kutsal kitaplarda da hurmadan bahsedilmektedir. Bunu da bir ek bilgi olarak yazayım.
Hurmanın Familyası, Yetiştirildiği Yerler
TDK sözlük anlamı, ''hurma ağacı ve bu ağacın tatlı meyvesi'' şeklinde olan hurma, palmiyegiller ailesinden yapraklı bir palmiye türü olup, tıpkı palmiyeler gibi tropikal, sıcak ve çöl ikliminin görüldüğü yerlerde, yaygın olarak Arap Yarımadası' nda yetiştirilen bir meyvedir. Dünyada en lezzetli hurmalar, iklim ve toprak yapısından dolayı Medine, Bağdat ve Kudüs' te yetişmektedir. Ülkemizde ise, Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde, Adana, Antalya gibi ılıman mevsimlerin yaşandığı illerde hurma yetiştiriciliği daha çok yapılmaktadır.
.jpg)
Hurma Ağacının Yetişmesi ve Meyve Vermesi
Hurma Ağacı dikildikten sonra düzgün bir bakım yapıldığında, ortalama 8 yılda büyür ve meyve vermeye başlar. Meyve vermesi için sıcak ve su bir arada olmalı, tepesi güneşten, kökleri sudan ayrılmamalı. Hurma ağacının ömrü ortalama 60-70 yıl, en fazla ise 110 yıl olup en verimli meyve verdiği zamanlar 20-40 yıl arsasındaki zamanlardır. Hurma ağacının boyu 10 metreye kadar uzayabilir. Bazı hurma türlerinin nadiren 30 metrenin üzerine çıktığı görülmüştür. Hurma, çekirdekten yetiştirilebileceği gibi filizlerden de yetiştirilebilir. Hurma ağaçlarının dişi ve erkek olarak iki farklı türü bulunmaktadır. Hurma ağacının meyve verebilmesi için bu iki türün insan eliyle döllenme yapılması gerekir. Bu da erkek hurma ağacından alınan polenin dişi hurma ağacının konulacağa yeri bırakılması ve sarılmasıyla olur. Ek bilgi, hurma, erkekliği ve dişiliği, döllenme ve meyve vermesi, ortalama ömrü, en verimli yılları, vücut yapısı gibi birçok özelliğiyle insana en çok benzeyen bitkidir.
Hurma Çeşitleri
100' e yakın çeşidi olan hurmanın, birçok ülkede farklı tat ve görünüme sahip türü var. Talep, ürünün menşei ve kalitesi gibi faktörler elde edilen mahsulü belirlediği için bu türlerin tamamına ulaşılamıyor. İsimlerini genelde yetiştirildikleri yerlerden alan ve piyasada çoğunlukla bulunan hurma çeşitleri ise şu şekilde;
- Medine Hurması
- Kudüs Hurması
- Bağdat Hurması
- İran Hurması
- Acve Hurması
- Tunus Hurması
- Sukkari Hurması
- Sugai Hurması
- Berhi Hurması
- Şelebi Hurması
- Berni Hurması
- Filistin Hurması
- Hudri Hurması
- Meşruk Hurması
- Safavi Hurması
- Cennet (Trabzon) Hurması
Hurma çeşitleri arasında öne çıkan ve en çok tercih edilenler ise Medine, Kudüs, Bağdat ve İran hurmalarıdır. Dünyanın en kaliteli hurma çeşidi olarak gösterilen Acve, Peygamber Hurması olarak da bilinir, Medine bölgesinde yetiştirilir. Kısıtlı bir bölgede yetiştirildiği ve yüksek talep gördüğü için genelde en pahalı hurma türüdür. Daha sonra Kudüs ve Medine hurma çeşitleri gelir. İran, Tunus hurmaları en ucuz türler olarak bilinir. Bir de Trabzon Hurması olarak da bilinen Cennet Hurması vardır. Karadeniz, Ege, Marmara bölgelerinde yetişen bu tür, koyu portakal renginde, alt yüzü tüylü, diğer yerleri tüysüz bir meyve olup ağızda buruk bir tat bırakır.
Hurmanın Besin Değeri
Tam bir şifa kaynağı olan hurmanın besin değeri oldukça yüksektir. Çok düşük yağ oranına sahip olan hurma, sodyum, potasyum, kalsiyum, demir, magnezyum açısından zengindir. Ayrıca protein, karbonhidrat, lif, selenyum, çinko, fosfor, folik asit, A, B1, B2, B3, B6, B9, B12 ve C, D vitaminlerini barındırır. Kolesterol içermez.
Hurmanın Faydaları
- Kalp sağlığını korur
- Kemikleri güçlendirir, kemik hastalıklarının önlenmesinde etkili olur
- Sindirimi kolaylaştırır, bağırsak fonksiyonlarını düzenler
- Bağışıklığı arttırır
- Dolaşım sistemini rahatlatır
- Sinir sistemini güçlendirir, stres kaynaklı hastalıkların önlenmesinde fayda sağlar
- Kas kramplarını engeller
- Kansızlığı önler
- Hücrelerin yenilenmesini sağlar
- Mikroplarla savaşır, vücutta oluşabilecek enfeksiyonların önüne geçer
- Kolesterol ve damar tıkanıklığı ile savaşmaya yardımcı olur
- Hafızayı güçlendirir
- Besleyicidir, uzun süre tokluk hissi verir
- Metabolizmayı düzenler
- Kilo verme sürecini destekler
- Gün içinde ihtiyaç duyulan enerjinin bir kısmını karşılar
- Yorgunluğa iyi gelir
- Cildi gençleştirir
- Cildin ihtiyacı olan nemi sağlayarak, elastik bir yapıya sahip olmasına katkıda bulunur
- Cilt yaralanmalarını iyileştirir
- Saç derisinin sağlığını korur ve saç uzamasını destekler
- Stres ve gerginliği azaltır
- Hamileler için ideal bir besindir, bebeğin beyin gelişimine katkıda bulunur. Emziren annelerde süt üretimini arttırır (Doktora danışarak tüketilmeli)
- Regl döneminde oluşan ağrı ve krampların geçmesine yardım eder
.jpg)
Hurmanın Zararları
Sağlık açısından saymakla bitmez faydası olan hurmanın ''ne zararı olabilir ki'' diyebilirsiniz. Her besin gibi hurmanın da fazla tüketilmesi faydadan çok zarar verir. Fazla tüketilmesi durumunda;
- Şeker miktarının fazla olması kalori alımına yol açabilir
- Göz, baş, mide ağrısı ve ishale neden olabilir
- Dalağa zarar verebilir
- Kalorisi yüksek bir besin olduğu için kilo alımına sebep olabilir
- Yüksek potasyum sebebiyle hiperkalemiye yol açabilir
- Diyabet hastalarında veya insülin direnci gelişmiş kişilerde, kan şekerinin hızla yükselip aynı hızla düşmesine sebep olabilir
Hurmanın Günlük Tüketimi
Hurmanın 100 gramı ortalama olarak 280 kalori içeriyor. 3-4 adet orta boy hurma, 1 porsiyon meyveye denk geldiğinden, genel olarak sağlıklı bir yetişkinin günde 3-4 adet hurma tüketmesi öneriliyor. Ayrıca, bu kadar hurma tükettikten sonra daha fazla meyve ve şeker tüketmemeye özen göstermek gerekiyor.
.jpg)
Hurma Çimlendirme
Hurma çekirdeğinden çimlendirme yapmak mümkün. Bunun için öncelikle, hurma çekirdeklerinin birkaç gün sıcak bir ortamda kurutulması gerekiyor. Kuruyan çekirdekler plastik bir bardak veya küçük bir kap içine koyulan ılık suyun içinde üç gün kadar bekletilir. Şişen çekirdekler uygun boyda bir saksıya, toprağın 10-20 cm altında kalacak şekilde ekilir. Gerekli şartlar sağlandığında 15-20 gün sonunda çimlenme başlar. Çimlerin boyu 10-15 santimetre kadar olunca bitkiyi geniş ve derin bir saksıya taşımak gerekiyor zira kökleri oldukça dibe kadar uzayabiliyor. Ben bu yöntemi en kısa sürede deneyeceğim.
Hurmalı Farklı Tarifler
Taze veya kurutulmuş olarak tüketilebilen hurma, yiyecek ve içeceklerde farklı şekillerde de tüketilebilir. Hurmayı;
- Salata
- İçecek
- Hurma topu
- Brownie
- Kurabiye
- Muhallebi
- Sütlü tatlı
- Cheesecake
- Mozaik pasta
- Çikolata kaplı bar
- Atıştırmalık lokum
- Bebe bisküvisi
- Granola
- Yoğurt
- Bitki çayı
gibi farklı lezzetler yapmak için kullanabilirsiniz. Tariflere internet arama motorları üzerinden kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Ben, hurmanın bu kadar çok faydası olduğunu bilmeden günlük tüketimime eklemiştim zaten. Sayısız faydasını okuyunca düzenli olarak alıp, tüketmeye devam etmeye karar verdim. Benim günlük hurma tüketimim, 2-4 adet arası değişiyor fakat dördü geçmiyor. Öğle öğünüm olmadığı için öğün olarak tüketiyorum ve verdiği toklukla akşam öğününe kadar açlık çekmeden idare edebiliyorum. Benim tükettiğim hurma türü, fotoğraflarda da göreceğiniz üzere Medine Hurması. Tabi, tüketeceğiniz hurma çeşidi sizin tercihinize kalmış. Hem hurma tüketmek için Ramazan ayının gelmesini beklemeye de gerek yok. Her yerde yaygın olarak şubeleri olan zincir marketlerden, internet üzerinde satış yapan popüler alışveriş sitelerinden kolayca temin edebilirsiniz. Sağlık için hurmayı da günlük tüketilmesi gereken besinler grubunuza dahil etmeyi unutmayın derim.
Yeşimle Her Telden Sosyal Medya Hesaplarım
