İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi Nerede

İstanbul'da İslam Bilimleri üzerine bir müze olduğunu biliyor muydunuz? Bilmiyorsanız bile şimdi bu yazım sayesinde öğreneceksiniz. Bir önceki Gülhane Parkı paylaşımımda park gezimizin son durağının bu müze olduğundan bahsetmiştim. O zaman şimdi hep beraber İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'ne benimle bir yolculuğa başlayalım,ne dersiniz ?

Başlamadan Not: Bu yazım müzeleri ve de özellikle İslami bilim ve teknoloji eserlerine dair müzeleri gezmeyi sevenlere,uzun anlatımlı ve bol fotoğraflı detaylar içerir.

Gülhane Parkı içerisinde Saray Sur Duvarına bitişik Has Ahırlar Binası'nda yer alan,3500 m² 'lik 2 katlı sergi alanından oluşan müze,toplam 570 adet alet,cihaz kopyaları,maket ve model koleksiyonu ile alanında Türkiye'de ilk,Frankfurt'tan sonra dünyada ikinci örnek teşkil ediyor.
(Has Ahır (İstabl-ı amire);Osmanlı Dönemi'nde,padişahın ve yakın hizmetinde bulunan kimselerin atlarının bulunduğu ahır).

Müzeye girmeden,önce bahçedeki dev yerküre karşılıyor bizi. Bu yerküre,üzerinde Halife el-Me'mun'un 9. Yüzyılda yaptırdığı Dünya Haritasının kopyası.

Bahçede aynı zamanda 26 tıbbi bitkinin yer aldığı İbn-i Sina Botanik Bahçesi de bulunuyor.

İslam Bilim Tarihçisi Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından hazırlanan ve 24 Mayıs 2008 yılında açılan müzede,birçok önemli bilim adamının İslam Medeniyeti'nin 9. ve 16. yüzyıllar arasındaki bazı icatlarının kopya örnekleri sergilenmekte. Bu kopyaların büyük bir kısmı,Frankfurt'taki Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi'ne bağlı Arap-İslam Bilimleri Tarihi Enstitüsü tarafından yazılı kaynaklardaki tarif ve resimlere göre,küçük bir kısmı ise günümüze ulaşan eserlerin orijinallerine dayanılarak yaptırılmış.

Bu kadar ön bilgiden sonra müzenin içini gezmeye başlayabiliriz artık. Bunun için de müzeye girişte sol tarafta yer alan bilet gişesinden biletlerimizi alıyoruz. Bilet ücretleri,ziyaret günleri ve saatleri ile ilgili detay da vereceğim birazdan. Müze gezisi rehbersiz yapılıyor bunu da belirtmekte yarar var.

Bilet gişesinin olduğu giriş bölümünde duvarlarda ve cam bölmelerde,sergilenen bazı eser örneklerini görmek mümkün. Bunları ücret ödemeden de görebilirsiniz,zaten hepi topu birkaç örnek var.

Müze gezisi 1.kattan yani yukarıdan başlıyor. Düz bir koridor boyu bölümleri geziyor,koridor sonunda aşağıya iniyor ve ters istikamette uzun bir koridor boyunca bölümleri gezmeye devam ediyorsunuz. Yukarı kata çıkmak için hem asansör hem de merdiven var. 

Çok geniş alana yayılan müzenin;

Üst katında sırasıyla,Sinevizyon Salonu,Astronomi,Saat&Denizcilik Teknolojisi,Savaş Teknolojisi ve Tıp Bölümü,

Alt katında ise Madenler,Fizik,Matematik&Geometri,Mimari&Şehircilik,Optik&Kimya ve Coğrafya bölümü olmak üzere 11 bölüm,bu bölümlere ait 13 galeri var. Aşağıdaki krokiden kat ve gezi planını daha net anlayabilirsiniz.

1.KAT

1.katta girişte ve sinevizyon salonu duvarlarında Johann Wolfgang Goethe (edebiyatçı) , Jacobus Golius (matematikçi) , Eduard Sachau (doğubilimci) , Joseph Ernest Renan (filozof) , Eilhard Wiedemann (fizikçi) , Hellmut Ritter (doğubilimci) , Joseph von Hammer-Purgstall (doğubilimci) , Johann Jacob Reiske (doğubilimci) gibi İslam Dünyası ile ilgili çalışmaları olan bazı sanatçı ve oryantalistlerin büst tabloları ve kısa anektodları yer alıyor. 

Müze gezisinin ilk bölümü olan Sinevizyon Salonunda müze ile ilgili çeşitli görsellerin videoları gösteriliyor.

Sinevizyon Salonundan sonra ilk olarak Astronomi Bölümü çıkıyor karşımıza. Her bölüme bu şekilde bölüm adının yazılı olduğu kapıdan geçiliyor.

İlk galerideki eserler 8 cam vitrin içinde koridorun sağı solu boyunca sıralanmış. Her eserin yanında adının,yapılış tarihinin de yer aldığı tanıtıcı kartlar başta Türkçe,İngilizce ve Arapça olmak üzere 5 farklı dilde yer alıyor. Astronomi bölümünün ilk galerisinde usturlap,evrensel disk,ekvatoryum,kadran,Hint Dairesi gibi yıldızlar,güneş,ay,gezegenler vb. gökcisimlerinin yükseltisini,yerlerini ölçmekte kullanılan aletlerin kopyaları bulunuyor. 

Astronomi Bölümünün 2.galerisinde gök küre,usturlap,gündönümü noktasını ölçmeye yarayan alet,çift kadranlı alet,çift bacaklı alet gibi kopya örnekler ile Rey (eski Tahran) Rasathanesi ve Semerkant Rasathanesi'nin model maketleri bulunuyor.

Astronomi Bölümünün 3.galerisinde ise iki bacaklı alet,kapsamlı alet,küreli alet,İslam Dünyası'nda icat edilen ilk astronomik alet,ölçme sekstantı gibi aletlerin kopya modelleri bulunuyor.

Astronomi Bölümünden sonra Saat Teknolojisi Bölümünü geziyoruz. Burada hem saat hem de denizcilik teknolojisine ait kopya örnekler sergileniyor.

Sergilenen örneklerden bazıları;güneş saati,kum saati,namaz vakitlerini belirleyen pergel,İspanyol-Arap su saati,alarmlı su saati,avize saat,mum saati gibi kopya örnekler ile Dav diye isimlendirilen bir gemi maketi,Vasco da Gama'nın deniz astrolabı,Yakup sopası,coğrafi pusula,Osmanlı pusulası gibi deniz teknolojisine ait kopya örnekler şeklinde.

Bir sonraki bölüm Savaş Teknolojisi oldu. Benim 1 numara Egemen'in ilgisini çeken bölüm de burası idi. Sergilenen açık maket örneklerin çoğunu yakından inceledi.

Sadece bomba,balistik tasviye aracı,top,roket gibi örnekler cam vitrin içinde. Onların haricinde mancınık,ok atar,ilkel tank,İstihkam Kulesi gibi maket örnekler açık sergileniyor.

Şimdi de 1.kattaki son galeri olan Tıp Bölümündeyiz. Açıkçası burada sergilenen ve o dönemlerde tıp dalında kullanılan jinekoloji,üroloji,ortopedi,cerrahi anestezi,diş,kulak&burun&boğaz,koterizasyon (yaralı bölge ve hücrelerin yakılarak tedavi edilmesi) ve göz tedavilerinde kullanılan aletleri yakından görmek beni biraz ürküttü.

1.kattaki gezimizin sonu oldu Tıp bölümü. Merdivenlerden indiğimiz bir alt katta ilk olarak Madenler Bölümünü gezdik. Burada sergilenenler,galerinin ortasında yan yana sıralanmış cam vitrinler içinde teşhir edilmekte.

Kristal kuvars,ametist,kaya tuzu,kükürt,mıknatıs taşı,oniks,mercan,zümrüt,kehribar,elmas,boraks,zirkon burada sergilenen madenlerden ve kıymetli taşlardan birkaçı sadece.

Madenler bölümünün hemen karşısındaki kapı komşusu Fizik Bölümünde sıra. Fizik Bölümü bana göre müzenin en ilgi çekici kopya örneklerin sergilendiği yer oldu. Mesela Osmanlı bilgini Takiyettin'in 1546 ve 1553 yıllarında bahsettiği,buharla ve sıcak hava baskısı ile çalışan dikey ve yatay şekillerdeki döner makineleri benim çok ilgimi çekti.

Burada döner makineleri haricinde;burgulu pompa,su dolabı,otomatik su pompası,gemi değirmeni,yel değirmeni,su otomatı gibi daha pek çok ilgi çekici kopya örnekler bulunuyor.

Bir sonraki galeri Matematik&Geometri ile Mimari&Şehircilik Bölümü. Bu iki bölüm aynı galeri içinde yer alıyor. 

Burada bölüm adından da anlaşılacağı üzere matematik ve geometri alanında kullanılan pergel,tesviye,cetvel,açı ölçer gibi aletlerin kopya örnekleri sergileniyor. Ne yazık ki bu bölüme dair aşağıdaki 3 fotoğraf hariç çekim yapmamışım.

Açıkçası Matematik&Geometri Bölümünden ziyade Mimari&Şehircilik Bölümü daha çok cezbetti beni. Burada sergilenen Süleymaniye Cami,Şehzade Camisi,Selimiye Camisi,Sultan Ahmet Camisi,Kalavun Hastanesi,Sultan II. Beyazıt Darüşşifası gibi yapıların model maketlerine hayran olmamak elde değil. Bunların haricinde Kurtuba Cami,Adil Melike Turhan Hastanesi,Şam'daki Nureddin Hastanesi,Müstansıriye Üniversitesi gibi yapıların da model maketlerini görmek mümkün.

Gezimizin bir sonraki bölümü,aynı galeriyi ortak kullanan Optik&Kimya Bölümü oldu.

Bu bölümde ışık yansımasını ve kırılmasını gözlemleme aletleri,büyüteç,karanlık oda gibi optik alanında ve gülsuyu destilasyon cihazı,cıva ısıtma fırını,yapay mücevher yapımı için fırın gibi kimyada kullanılan alet ve cihazların kopya örnekleri bulunuyor.

Müze gezisinin son durağı Coğrafya Bölümü. Bu bölümde coğrafya ile ilgili haritalar,harita çizimleri,yer küre örnekleri sergilenmekte.

Ve İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi gezimizin sonu. Coğrafya Bölümü çıkışında gördüğümüz El-Cezeri'nin Fil Su Saati ile yaklaşık 1 saatimizi geçirdiğimiz müze gezimizi de bitirmiş olduk.

Kış dönemi 09.00 - 16.30 / yaz dönemi 09:00 - 18:30 saatleri arasında yılın her günü ziyarete açık olan İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi giriş ücreti 10 TL. Biz sadece 2 yetişkin ücreti ödedik. Çocuklara giriş ücreti istemediler.

Adres               : Gülhane Parkı İçi Has Ahırlar Binası Sirkeci-Fatih/İSTANBUL               

Tel                   :  0 (212) 528 80 65  - 0 (212) 513 72 14     

Çok uzun bir yazı ve bol fotoğraflar olacağını baştan söylemiştim size. Ama 3500 m² 'lik 2 katlı sergi alanındaki 570 eseri öyle birkaç cümle ve fotoğrafla geçiştirmek olmazdı. Benim burada paylaştığım fotoğraflar,çektiğim yüzlerce fotoğraftan eleme usulü gördükleriniz. Müzede sergilenip te fotoğrafını paylaşamadığım o kadar çok şey var ki daha. Onları da artık gidip kendi gözlerinizle görürsünüz. 

Sadece yazı başlığında kullanılan müze fotoğrafı görsel alıntıdır.Geri kalan tüm fotoğraflar kendi çekimimdir. 
Açıklayıcı bilgiler İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi kaynağından derlenmiştir.
Müze ve örenyerleri dini bayramların birinci günü saat 13:00’e kadar kapalıdır.