İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., 2014 senesinde, özellikle Ramazan ayında ve bayramlarda ziyaretçi akınına uğrayan İstanbul'un 500'ü aşkın türbesinden 100 meşhur türbesini bir kitapta toplamış. Kitapta ''İstanbul'un 100 Türbesi'' ismiyle yayımlanan türbeler, Sur içi (Fatih), Eyüp, Beyoğlu-Beşiktaş ve Üsküdar olmak üzere dört başlık altında toplanmış. Ben de en bilindik ve en çok ziyaret edilen türbelerden bir kaçını paylaşmak istedim.
FATİH
Fatih Sultan Mehmet Türbesi
II. Mehmet tarafından yaptırılmış olan cami ve külliyedir. Başta Fatih Sultan Mehmet'in türbesi olmak üzere, Osmanlı tarihinin birçok önemli isminin mezarı buradadır. Başta Fatih Sultan Mehmet'in türbesi olmak üzere, Fatih'in eşi Gülbahar Hatun'un, Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa'nın ve mesnevi mütercimi Abidin Paşa ve Veysel Paşa'nın mezarları ve daha birçok önemli isimlerin mezarları da buradadır. Külliye içinde, 16 adet medrese, darüşşifa, tabhane imaret, kütüphane ve hamam bulunmaktadır.
Adres: Ali Kuşçu, Hattat Nafiz Caddesi No:6 / Fatih
Kanuni Sultan Süleyman Türbesi
İstanbul Eminönü ilçesinde, Süleymaniye Camisi'nin avlusunda bulunan Kanuni Sultan Süleyman Türbesi, ölümünden sonra yapılmıştır. Mimar Sinan'ın eseri olan bu türbeyi, Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Sultan II. Selim yaptırmıştır. Türbede Kanuni'den başka II. Süleyman, II. Ahmed ve hasekisi Rabia Sultan, Kanuni'nin kızı Mihrimah Sultan, II. Süleyman'ın annesi Saliha Dilaşub Sultan ve II. Ahmed'in kızı Asiye Sultan gömülüdür.
Adres: Prof. Sıddık Sami Onar Caddesi. No:1 / FatihHürrem Sultan Türbesi
Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam Halifesi Kanuni Sultan Süleyman'ın nikâhlı eşi, sonraki padişah II. Selim ile Şehzade Mehmed, Mihrimah Sultan, Şehzade Abdullah, Şehzade Bayezid ve Şehzade Cihangir'in annesi Haseki Hürrem Sultan, büyük bir cenaze töreninin ardından Süleymaniye Camisi avlusuna gömülmüştür. Mezarı üzerine türbesi 1558'de Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan'a yaptırtılmıştır.
Adres: Prof. Sıddık Sami Onar Caddesi. No:1 / Fatih
Mimar Sinan Türbesi
Osmanlı baş mimarı ve inşaat mühendisi Mimar Sinan (veya Koca Mi'mâr Sinân Âğâ) Osmanlı padişahları I. Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde baş mimar olarak görev yapmıştır. Mimar Sinan Türbesi, İstanbul Müftülüğünün sütunlu kapısından çıkınca hemen solda, iki caddenin kesiştiği noktada, Fetva Yokuşu başında, sağda Süleymaniye Camii'nin Haliç duvarının önünde, beyaz taşlı sade bir türbedir.
Adres: Mimar Sinan Caddesi No:52 / Fatih
Oruç Baba Türbesi
Oruç Baba bir rivayete göre, çok eskilerde yaşamış çok fakir bir zatmış. Hiç parası olmadığı halde orucunu kuru ekmek ile açarmış. Bir diğer rivayete göre ise, 1543 yılında savaşta görev alan bir askermiş, askerde çok iyi biri olup su kıtlığında bile ramazan ayına askerlere su dağıttığı için baba lakabını kazanmış. Şehremini'ndeki türbede dilekte bulunmak ve orucunu sirke, ekmekle açmak isteyen genç, yaşlı binlerce kişi, türbenin bulunduğu sokağı hınca hınç doldurur. Dileklerinin gerçekleşeceğine inananlar, oruçlarını açtıktan sonra Oruç Baba'nın mezar taşına ellerini, cüzdanlarını, paralarını ve anahtar gibi çeşitli eşyayı sürerek dilekte bulunur.
Adres: Topkapı Mahallesi Kürkçü Bostanı Sokak / Fatih
EYÜP
Eyüp Sultan Türbesi
İstanbul'da en çok ziyaret edilen ve hatırasına en çok hürmet edilen ilk türbe, Eyüp Sultan Türbesi'dir. Eyüp Sultan'ın, Türk toplum ve devlet hayatında daima önemli bir rolü olmuş. Eyüp Sultan, Peygamber Efendimizi Mekke'den Medine'ye göç ettiği zaman evinde ilk misafir eden sahabedir. Bu sebeple, kendisine bu olaydan sonra Mihmandar-ı Nebevi de (Peygamberi Ağırlayan) dendiği olmuştur. Eyüp Sultan, 90'lı yaşlarında İstanbul kuşatması sırasında şehit olmuştur. Hz. Halid bin Zeyd Ebu Eyyub el- Ensari'nin kabrinin Akşemseddin tarafından bulunmasından sonra, Fatih Sultan Mehmet tarafından, mezar üzerine bir türbe yaptırılmıştır. Mimarı hakkında her hangi bir kayda rastlanmamaktadır. Türbenin tam ortasında etrafı gümüş şebeke ile çevrili olan Hz. Halid bin Zeyd'in sandukası yer almaktadır. Üzerine siyah atlastan yapılmış ve sarı renkte işlenmiş güzel yazı örnekleriyle süslü "Kisve-i Şerife" çekilmiştir.
Adres: İslambey Mahallesi Kalenderhane Caddesi No:12 / Eyüp
BEŞİKTAŞ
Telli Baba Türbesi
Telli Baba, İstanbul'un bir ucunda Rumeli Kavağı'nda bulunan bir türbedir. Tam olarak kime ait olduğu belli olmayıp, hakkında çeşitli rivayetler olan bu türbeyi daha çok evlenmek isteyen kişiler, duası kabul olup evlenen gelinler, bir de dilekleri olanlar sıklıkla ziyaret eder. Bir rivayete göre asıl adı İmam Abdullah Efendi olan Telli Baba, Fatih devrinde orduda tabur imamı iken şehit olur. Uzun yıllar önce hastalıklı bir genç kızın onu rüyasında görmesiyle birlikte mezarı keşfedilir. O günden sonra iyileşen genç kızın peşinden birçok insan da bu türbeyi ziyaret etmeye başlar.
Adres: Karakütük Caddesi No:27 / Sarıyer
Yahya Efendi Türbesi
Yahya Efendi, 16. yüzyıl Kanuni Sultan Süleyman devrinin ileri gelen mutasavvıf, alim, tabip ve şairlerinden biridir. 1494 senesinde babasının Trabzon'da kadılık yaptığı dönemde doğan Yahya Efendi, kendisiyle Trabzon'da aynı senede, aynı haftada doğan Kanuni Sultan Süleyman ile süt kardeşi olmuştur. Kanuni'nin doğumundan kısa bir süre sonra Ayşe Hafsa Sultan'ın sütü kesilmiş ve onu Yahya Efendi'nin annesi Afife Hatun emzirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman süt kardeşi olduğu için Yahya Efendi'ye her zaman ''Ağabey'' diye hitap etmiş, padişah olduktan sonra da onun görüşlerine hep saygı duymuştur. Türbede Yahya Efendi'den başka karısı Şerife ve annesi Afife Hatunlarla oğlu Ali ve diğer şeyhler ve bazı sultanlar gömülüdür.
Adres: Yıldız Mahallesi Çırağan Caddesi Yahya Efendi Sokak No:6 / Beşiktaş
ÜSKÜDAR
Aziz Mahmud Hüdayi Hazretleri Türbesi
Aziz Mahmud Efendi Sokak'taki Hüdayi Caminde türbesi bulunan Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri, Anadolu'da yetişen büyük velilerdendir. 1541 yılında Şereflikoçhisar'da doğan Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri, aynı zamanda Celvetiye tarikatının pirlerindendir. 1628 yılında İstanbul'da vefat eden Aziz Mahmud Hüdai Hazretleri buraya gömülmüştür.
Adres: Hakimiyeti Milliye Caddesi Aziz Mahmut Efendi Sokak / ÜsküdarHz. Yuşa Türbesi
"Hz. Yuşa, İsrailoğullarına gönderilen peygamberlerden Yusuf (a.s) neslinden olup, Hz. Musa'nın çağdaşıdır. Hz. Musa'nın, Genç Yuşa ile "İki denizin birleştiği yere" kadar yaptıkları tarihi ve gizemli yolculukları ve burada Hızır (a.s) ile buluşmaları, Kuran-ı Kerim'de Kehf Suresi'nin 60-65. ayetlerinde anlatılır. Hz. Yuşa'nın Beykoz Yuşa Tepesi'nde gömülü olduğu şeklindeki inanış, Kanuni Sultan Süleyman'ın sütkardeşi Yahya Efendi'nin (1494-1570) manevi keşfi ile irtibatlandırılarak yaygınlaşmıştır. Beykoz ile Anadolu Kavağı arasındaki Boğaz'a hakim bir tepede bulunan Hz. Yuşa Türbesi'nde, Yuşa Peygamberin 17 metre boyundaki kabrinin başında dua edenler hiç eksik olmuyor. Camideki tabelalara göre kabrin 17 metre oluşuyla ilgili üç açıklama var. Birinci yorum: Ona duyulan saygı ve sevgiden dolayı mezarı görkemli yapılmış. İkinci yorum: Yeri, manevi bir yer olduğu için mezarı uzun yapılmış. Üçüncü yorum: Bu tepe eski çağlarda Dev Dağı olarak biliniyordu. Mezar da eski inançlara göre dağlarda yaşadığı kabul edilen devlerin bir başka inanç nedeniyle devlere yaraşır büyüklükte yapılmış.
Adres: Anadolu Kavağı Caddesi Yuşa Çıkmaz Sokağı / Beykoz
Bu türbelerden Üsküdar'da ki Aziz Mahmud Hüdai, Beykoz'da ki Hz. Yuşa, Sarıyer'de ki Telli Baba ve Beşiktaş'ta ki Yahya Efendi'nin, İstanbul Boğazı'nın dört manevi bekçisi olduğuna inanılıyormuş.
En Çok Bilinen ve Ziyaret Edilen Diğer Türbeler
İstanbul'da en çok bilinen ve ziyaret edilen diğer türbeler;
- Beşiktaş'ta; Barbaros Türbesi, Fatih Hüsrev Paşa Türbesi, Güzelce Ali Paşa Türbesi
- Eyüp'te; Sokullu Mehmet Paşa Türbesi, Siyavuş Paşa Türbesi
- Eyüpsultan'da; II. Mehmet Türbesi
- Ayasofya Camii Mezarlığı'nda; II. Selim Türbesi, III. Murat Türbesi, Şehzadeler Türbesi, III. Mehmet Türbesi,
- Atikali'de; Nişancı Mehmet Paşa Türbesi
- Beyazıt Meydanı yakınında; Sinan Paşa Türbesi
- Fatih'te; Emir Buhari Türbesi, Cevat Paşa Türbesi
- Fatih Camii'nin mezarlığında; Gülüstü Sultan Türbesi
- Fatih Camii haziresinde; Gazi Osman Paşa Türbesi
- Divanyolu'nda; II. Mahmut Türbesi
- Koca Mustafa Paşa'da; Sümbül Efendi Türbesi
- Merkez Efendi Mezarlığı'nın arkasında; Merkez Efendi Türbesi
- Sultanselim'de; Abdülmecit Türbesi
- Sultanahmet'te; Fuat Paşa Türbesi
- Üsküdar'da; Karaca Ahmet Türbesi, Zeynep Kamil Türbesi
Türbe Ziyaretlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kabirleri ziyaret ederken türbelerde ve kabirlerde yatan kişileri insanüstü varlıklar olarak görmek, burada yatan zatların duaları kabul ettiğine, ilahi kudret güçlerinin olduğuna inanmak, bir kısım kendi ihtiyaç ve dileklerini onlara arz etmek, kendilerinden medet ummak, yapılan bu hurafeleri İslam dininin birer vecibeleri gibi algılamak, kabirlerine, türbelerine el, yüz sürmek, bez-ip-kurdele bağlamak, mum yakmak, anahtar bırakmak, türbelerin etrafını tavaf etmek, evlenecek evlada hayırlı kısmet, sınav için başarı, hastalık için şifa, borç için ödeme kolaylığı gibi şeyler dilemek, onların adına kurban kesmek, dinimiz İslam'la bağdaşmaz. Bunlar tamamen hurafedir.
Sadece İstanbul'da değil, ülkemizin dört bir köşesinde yer alan bu türbeleri bize ölümü hatırlatması amaçlı ziyaret etmeliyiz, orada yatanlar ve tüm ölmüşlerimiz için dua okumalıyız. Yapılan bu kabir ve türbe ziyaretleri, büyüklerin, Allah dostlarının ve Allah için mücadele etmiş kişilerin hayat mücadelesini hatırlayıp, menkıbelerini anarak onların mücadelesinden ve yaşayışından örnek almak ve ibret almak için olmalıdır.
Unutmamalı ki;
Ben her şeyimi Allah'tan isterim, hakkımda hayırlıysa nasip eder, değilse etmez. Türbelerden, mezarlıktan geçerken duamı eder, Allah'tan af dilerim. Allah şah damarımızdan daha yakınken bizlere, kilometrelerce uzakta, hiç tanımadığımız, bilmediğimiz kişilerin mezarlarına üşenmeden gidip medet ummak niye?
